Podkarpackie Forum Myśli Prawniczej to inicjatywa WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej będąca odpowiedzią na potrzeby środowiska prawniczego Podkarpacia. Współpraca między Uczelnią a wybitnymi ekspertami stanowi bowiem ważny wkład w kształtowanie debaty publicznej w zakresie prawa. Dotychczasowy dorobek Forum, a także sugestie przedstawicieli różnych zawodów prawniczych skłoniły władze WSPiA i Radę Naukowo-Programową Forum do jego reaktywowania.

Kwietniowe posiedzenie miało istotne znaczenie w dyskusji na temat roli i funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego. Pod lupę wzięto także projekt nowej ustawy o TK.

Temat wzbudzający emocje w całej Polsce

Obrady Podkarpackiego Forum otworzył oficjalnie prof. Jerzy Posłuszny, Rektor WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej. Zaznaczył, iż tematami, o których dyskutować będą zaproszeni goście, żyją nie tylko środowiska prawnicze, ale także cała Polska. – Misją Uczelni jest nie tylko kształcenie studentów, nie tylko badania naukowe, ale misją WSPiA jest także współpraca z różnymi środowiskami, które obejmują profil kształcenia naszej Uczelni. Dlatego spotykamy się na posiedzeniu Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej, w ramach kierunku studiów, jakim jest Prawo – mówił prof. Jerzy Posłuszny.

Rektor WSPiA zapowiedział, że posiedzenia Forum odbywać się będą regularnie, a tematem kolejnego, majowego spotkania będzie ustrój i przyszłość prokuratury. Czerwcowe posiedzenie dotyczyć będzie natomiast zmian w prawie karnym. – Rozpoczęliśmy od tematyki Trybunału Konstytucyjnego, która dzisiaj jest najważniejsza w naszych dyskusjach ustrojowych, gdyż TK jest tym organem, który ma rozstrzygać o zgodności prawa z Konstytucją. Wiemy, że obecnie mamy wiele zastrzeżeń do orzecznictwa i składu Trybunału. Wiemy również, że w tej chwili rodzą się koncepcje nowej formuły polskiego sądu konstytucyjnego. Pojawiają się różne projekty, propozycje zmian w strukturze i ustroju Trybunału – podkreślił Rektor.

Nowy Trybunał Konstytucyjny

Wykład wprowadzający wygłosił prof. Sławomir Patyra, wykładowca UMCS. Ekspert podkreślił wagę dyskusji o Trybunale Konstytucyjnym w dobie ostatnich zmian na scenie politycznej, a także omówił projekt nowej ustawy o TK, którego jest współautorem. – Trybunał Konstytucyjny nie jest tylko graczem w systemie rządów, w relacjach pomiędzy parlamentem, prezydentem tudzież władzą sądowniczą, ale pełni także niezwykle istotną funkcję gwaranta wolności praw człowieka i obywatela – zaznaczył zaproszony gość.

Prof. Sławomir Patyra wskazał proponowane rozwiązania dotyczące m.in. nowych zasad wyboru sędziów większością kwalifikowaną, w sposób możliwie jawny i poprzez wysłuchanie kandydatów na sędziów TK na forum komisji sejmowych, wraz z udziałem mediów. Omówił także propozycję modyfikacji procesu postępowań dyscyplinarnych w sprawach sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Apolityczność sędziów

Następnie swoje stanowisko ws. zaproponowanych zmian w ustawie zaprezentował prof. Andrzej Zoll, wykładowca WSPiA, były Prezes Trybunału Konstytucyjnego oraz były Rzecznik Praw Obywatelskich. – Kandydatów powinni przedstawiać przedstawiciele pewnych korporacji prawniczych, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Prezydium PAN, Prezydium PAU i może też, choć będzie to trudne i kontrowersyjne, niektóre Rady Uniwersyteckich Wydziałów Prawa. Wówczas ci kandydaci nie są związani z żadnym stronnictwem politycznym – mówił prof. Andrzej Zoll.

Ekspert dostrzegł także zasadność ustalenia długości i zróżnicowania kadencji poszczególnych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, tak aby nie pokrywała się ona z kadencją Sejmu. W odniesieniu do zmian w procesach postępowań dyscyplinarnych zasugerował, aby uczestniczyli w nich sędziowie w stanie spoczynku z zachowaniem górnej granicy wieku  ich aktywności.

Trybunału ma być strażnikiem Polskiej Konstytucji

Prof. Stanisław Biernat, wykładowca UJ, były Wiceprezes TK przyjrzał się natomiast orzecznictwu Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do praw europejskich. W jego opinii można wyróżnić dwa okresy w zakresie przychylności TK dla prawa unijnego – przed i po 2016 rokiem. – Między dawnym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego a nowym, obecnym i być może funkcjonującym w najbliższej przyszłości istnieje przepaść nie tylko prawna, ale i kulturowa. Jednym z wyzwań, które stoi przed prawnikami, politykami i przedstawicielami społeczeństwa, jest dbanie o to, żeby nowy kształt Trybunału Konstytucyjnego powrócił do roli Trybunału jako strażnika polskiej konstytucji, ale z poszanowaniem naszych zobowiązań międzynarodowych, zobowiązań europejskich – zauważył prof. Stanisław Biernat.

O malejącej roli Trybunału Konstytucyjnego mówił natomiast prof. Zbigniew Ćwiąkalski, Kierownik Katedry Prawa i Postępowania Karnego WSPiA, były Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny. W swojej wypowiedzi podkreślił, iż Trybunał jest przede wszystkim od tego, aby orzekać o zgodności lub niezgodności aktów prawnych z Konstytucją.

W dalszej części posiedzenia eksperci odpowiedzieli na pytania publiczności, wskazując wielokrotnie, iż w Polsce istnieje kryzys w funkcjonowanie tego jakże ważnego organu. Kluczowe jest wprowadzenie wielu zmian, przywrócenie zaufania do instytucji i zapewnienie skuteczności działania Trybunału Konstytucyjnego. Przebieg dwugodzinnej dyskusji moderował prof. Krzysztof Eckhardt, Kierownik Katedry Prawa Konstytucyjnego i Stosunków Międzynarodowych WSPiA.

Forum Myśli Prawniczej

Posiedzenia Forum odbywać się będą raz w miesiącu i poświęcone będą przede wszystkim podejmowaniu i omawianiu aktualnych i ważnych zagadnień dotyczących stanowienia i stosowania prawa. Zgodnie z dotychczasową tradycją w posiedzeniach Forum uczestniczyć będą wybitni przedstawiciele polskiej nauki prawa z różnych ośrodków akademickich, osoby reprezentujące sądownictwo, prokuraturę i korporacje prawnicze, a także nauczyciele akademiccy i doktoranci WSPiA. Posiedzenia będą znakomitą płaszczyzną i okazją do dyskusji, wymiany poglądów i wyrażania opinii dotyczących omawianych problemów.

Podkarpackie Forum Myśli Prawniczej to wspólna inicjatywa prof. Jerzego Posłusznego – Rektora WSPiA oraz wykładowców Uczelni prof. Andrzeja Zolla i prof. Zbigniewa Ćwiąkalskiego. Celem Forum jest zaktywizowanie podkarpackiego środowiska prawniczego dorobkiem polskiej nauki i praktyki w większym stopniu niż dotychczas. Comiesięczne spotkania mają również na celu szerzenie myśli prawniczej w życiu naukowym uczelni i poszerzanie praktycznej wiedzy z zakresu prawa, z uwzględnieniem wszystkich jego gałęzi i działów. Forum jest płaszczyzną dyskusji i wymiany poglądów pomiędzy teoretykami i praktykami prawa, dlatego uczestnicy mają okazję poznać najnowsze tendencje i kierunki rozwoju nauk penalnych.

Posiedzenie Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej w WSPiA dotyczące Trybunału Konstytucyjnego można obejrzeć poniżej